Park prijateljstva na Ušću

U skladu sa Zakonom o kulturnim dobrima, celokupan prostor Muzeja, parcela muzeja, pripada području koje je pod prethodnom zaštitom kao deo Parka prijateljstva, tj. memorijalni muzej na otvorenom, zbog jedinstvenog načina nastanka i uređenja zaštićen je kao kulturno dobro.

Objekat Muzeja savremene umetnosti u Beogradu se nalazi u okviru Parka prijateljstva na Novom Beogradu, i jedan je od najvećih gradskih parkova. Nalazi se na Novom Beogradu u mesnoj zajednici Ušće. Oivičen je ulicama Ušće i ulicom Bulevar Nikole Tesle. Park Prijateljstva obuhvata površinu od 14 hektara. Do parka se može stići gradskim prevozom može stići redovnim autobuskim linijama. Park obuhvata veliki broj zelenih površina i stabala i izlazi na reku Savu i reku Dunav. Pogodan je za šetnju, fizičku aktivnost ili opuštanje u prirodi. U parku se nalazi biciklistička staza i staza za trčanje. Iako se nalazi u neposrednoj blizini centra Beograda u njemu preovladava mir i tišina, pa je zato jedan od omiljenih parkova Beograđana.

Ideja za formiranje Parka prijateljstva memorijalnog karaktera potekla je od Mladih gorana koji su u ime održavanja Prve konferencije nesvrstanih u Beogradu 1961. godine, doneli odluku da se osnuje spomen-park kao simbol borbe za mir i jednakost svih naroda u svetu. Njihovu inicijativu 29. avgusta 1961. godine podržali su Savet za kulturu i Savet za urbanizam Narodnog odbora grada Beograda. Za svečano otvaranje Parka smatra se Titova sadnja platana 7. septembra 1961. godine.

Prvo idejno rešenje uradio je inženjer Vladeta Đorđević ali konačno rešenje izgleda i organizacije parkovskog prostora prikazano je u projektu pod nazivom „Potez“ koji je osvojio prvu nagradu na jugoslovenskom konkursu 1965. godine. Skupština grada Beograda i odbor za staranje o izgradnji i uređenju parka je raspisao opštejugoslovenski konkurs. Specifičnost tematike bila je izazov autorima jer je tretirala oblast hortikulture, ne tako čestu konkursnu materiju kao i položaj parka među najznačajnijim državnim zgradama, Palate Saveznog izvršnog veća i Nekadašnje zgrade CK KPJ (danas PC Ušće), Muzeja savremene umetnosti i Hotela Jugoslavija.

Na konkurs je pristiglo devetnaest radova od kojih su tri nagrađena, a jedanaest otkupljeno. Prvu nagradu je osvojio rad pod šifrom „Potez“ arhitekte Milana Pališaškog. Drugu nagradu delili su arhitekti Ranko Radović i Ljiljana Pekić, a treća je pripala arhitekti Miri Holambek-Bencler iz Zagreba. Izgradnja parka je na simboličan način obeležila osnivanje pokreta nesvrstanih čiji je jedan od osnivača bila i Jugoslavija. Rad arhitekte Pališaškog prema oceni komisije predstavlja strogo rešenje sa geometrijskim podelama i naglašenom monumentalnošću, svečano i reprezentativno.

Poznate osobe koje su zasadile platane u Aleji mira su: Josip Broz Tito, Fransoa Miteran, Džavaharlal Nehru, Gamal Abder Naser, Fidel Kastro, Elizabeta II, Muamer El Gadafi, car Hajle Selasije, Ričard Nikson, Vili Brant, Mihail Gorbačov, Džimi Karter, svi članovi grupe Roling Stouns, i mnogi drugi.

Savski kej
Šezdesetih godina započeto je uređenje šetališta na levoj obali Save, između Brankovog mosta i ušća. Projektanti Savskog keja, arh. Branislav Jovin, inž. Petar Ljubičić i pejz. arh. Stevan Milinković, stvorili su osnovu za početak uređenja obala oko Novog Beograda. Konkretno, opredeljujući se za masive visokog zelenila komponovanog od vrsta bliskih prirodi i karakterističnih za rečni pejzaž Beograda usvojili su koncept ozelenjavanja koji je danas nužan i ekološki održiv. Potez Savskog keja igra bitnu ulogu u kontekstualizaciji zgrade MSU čija se parcela direktno naslanja upravo na pomenutu kej sa njene istočne strane.

Aleja mira
U centralonom delu parka nalazi se Aleja mira sa spomen-obeliskom „Večna vatra”. U parku se nalazi statua cveta skulptorke Lidije Mišić. Aleja mira sa 26 platana koje su zasadili državnici zemalja, za vreme konferencije nesvrstanih u Beogradu do 1989. godine, je dugačka 180 m što ujedno predstavlja broj zemalja koje su kao svoj politički prioritet imale zalaganje za mir, kroz takozvanu politiku miroljubive, aktivne koegzistencije.
Svi učesnici Prve konferencije zasadili su isto drvo (platan). Izbor platana leži u njihovoj dugovečnosti što potencira ideju o uspostavljanju trajnog mira u svetu. Sadnice platana su postavljene na udaljenosti od osam metara da bi se na određenoj visini svog rasta spojile i tako formirale jedinstven zeleni niz koji je takođe nosio simboliku o povezanosti svih naroda kroz zajedničku ideju. Od konkursnog rešenja do danas realizovano je samo 9,5 hektara parkovske površine. Iako je od originalne zamisli arhitekte Pališaškog malo toga izvedeno, u osnovi se i danas sagledava specifičnost u formiranju jednog modernog parka.

 
Park Ušće od sedam zona
Poznati danski arhitekta Jan Gel je 2017. godine predstavio gradskim vlastima idejno rešenje kako bi trebalo da izgleda 80 hektara parka kod Ušća. Prostor oivičen Bulevarom Nikole Tesle, od Brankovog mosta do hotela „Jugoslavija” u Zemunu, biće podeljen na sedam tematskih zona.
Najveći gradski park imaće zonu kretanja. Na promenadi bi se nalazile staze za trčanje, punktovi za iznajmljivanje ili parking bicikala, dečja igrališta za trotinete i rolere. Zona prirode imala bi ambijent divljine, sa skulpturama životinja i šumskim replikama. Park će pored ove dve zone imati i zonu muzike, umetnosti, nauke, vode i zonu Srbija, što se potpuno uklapa u strategiju otvaranja grada ka reci. Park će imati višestruku namenu, služiće za rekreaciju, uživanje, zabavu i šetnju. Postojaće odvojeni prostori za decu.

Plan Detaljne Regulacije „Multifunkcionalnog sportsko-kulturnog sadržaja na području „Parka prijateljstva” – Ušće, Gradske Opštine Novi Beograd i Zemun, usvojen 2019. godine, podrazumeva i realizacije starih ideja.

Opšte karakteristike prostora na kome je lociran muzej

Klima u Beogradu je uglavnom umereno kontinentalna, sa četiri godišnja doba i oko 2.096 sunčanih sati godišnje. Količina padavina je 669,5mm prosečno godišnje. Najveći broj dana sa padavinama je u aprilu, junu i decembru.
Predmetno područje pripada topoklimatskoj zoni Centar, koju karakteriše prosečna godišnja temperatura od 12,3°S, u ukupnom rasponu od oko -20,0°S do oko 40,0°S, u ekstremnim situacijama. Broj dana sa temperaturom višom od 25°S je 95 u godini. Beograd je vetrovito područje izloženo jugoistočnim, severoistočnim, severnim i severozapadnim vetrovima. Tišine su retke i najčešće tokom leta. Najčešći i najjači je jugoistočni vetar - Košava, koji duva tokom cele godine, sa maksimumom u septembru i tokom zime, sa prosečnom brzinom od 25 do 45km/č, i olujnim udarima do 130km/č kojima. Uzevši u obzir orijentaciju, konkursno područje nije direktno izloženo. Najhladniji zimski vetrovi su severni i severozapadni, kojima je konkursno područje delimično izloženo.



Saobraćaj

Ulica Ušće prikazana je na osnovu Plana detaljne regulacije centralne zone – blok 16 u Novom Beogradu, između ulica Ušće, Bulevar Nikole Tesle i Bulevara Mihajla Pupina („Sl. list grada Beograda“ br. 23/04);
Ulica Ušće, deonica unutar predmetnog područja, je deo sekundarne ulične mreže i planirana je sa ograničenim režimom korišćenja koji je moguće ostvariti merama u toku eksploatacije. Ograničeni režim podrazumeva šetalište sa najmanjom mogućom frekvencijom vozila (dostavna, komunalna, interventna vozila, vozila za , elektrovozila i povremeno u službi muzejskih aktivnosti).

Zelene površine

Područje kome konkursni obuhvat pripada – Parku prijateljstva na Ušću, sa neposrednim okruženjem, predstavlja najvredniji zeleni prostor u ovom delu grada, čije se zelene površine u kontinuitetu održavaju, uređuju i inoviraju.
Postojeći drvoredi, duž pristupne staze iz zone Novog Beograda, neposredno uz zonu lokacije ka reci Savi (Savski kej), u kontekstu konkursnog obuhvata imaju posebnu ambijentalnu vrednost.
Zelene površine na prostoru samog konkursnog obuhvata nemaju posebne vrednosti niti postoje pojedinačni primerci stabala koje je neophodno čuvati. Prema važećim planskim dokumentima u području lokacije potrebno je obezbediti minimalno 60% površine pod vegetacijom (ozelenjeno) u direktnom kontaktu sa tlom (bez nadzemnih i/ili podzemnih objekata i/ili podzemnih etaža, odnosno bez nepropusnih zastora pod stazama, platoima, pristupnim elementima, parkinzima, kolskim pristupima i sl.). Kod izbora visoke vegetacije potrebno je koristiti autohtone vrste prilagodljive karakteristikama rečnog pejzaža Beograda sa karakterističnim habitusom i upečatljivim fenološkim osobenostima. Prilikom izbora niske vegetacije poželjno je koristiti lisno dekorativne i cvetne forme za oblikovanje vrtno-dekorativnih elemenata parkovskog partera. Takođe, zelene površine je potrebno tretirati sa javnom namenom.

Infrastruktura

Predmetno područje, kao centralno gradsko i saobraćajno frekventno, opremljeno je svim potrebnim infrastrukturnim mrežama adekvatnog kapaciteta.
Postojeće saobraćajnice i pešačke površine opremljene su instalacijama javne rasvete. Predviđeno je da se planirana izgradnja, budući da je u pitanju proširenje postojećeg objekta, priključi na komunalne i infrastrukturne mreže preko postojećih priključaka objekata.
Trase infrastrukture od interesa za konkursnu lokaciju, prikazane su Pratećoj konkursnoj dokumentaciji: INFORMACIONI PRILOZI.